నా జానపద గేయాలు

ఎట్టా సెప్పేది? - జానపద గేయం

-------------------------------------

భావరాజు పద్మిని - 13/9/16

'పేమా, దోమా?' అంటే ఏందే? - అడిగాడు ఆ మొరటుబావ. ఆమెకు తెలిసింది పచ్చని ప్రకృతి ప్రపంచమే. కవితలు, కవనాలు, సినిమాల లోకాలు తెలియని ఆ గిరిజన స్త్రీ తన ప్రేమను ఎలా తెలియజేస్తుంది? ఎలా నిర్వచిస్తుంది ? ఆ ఆలోచన నుంచి పుట్టిందే ఈ జానపద గేయం.

మాటల్లో చెప్పమంటె మనసెట్టా సెప్పేది?

గుండెల్లో పెరిమెంతో గుట్టెట్టా విప్పేది?

నల్లమబ్బు సూడగాను నెమలి కాసుకుంటాది,

నీకోసం కాసుకున్న కళ్ళనడుగు సెబుతాయి.

గండుతేటి రొదల ఇనగ పూవు పులకరిత్తాది

నీ ఊసులింట మురిసిపొయె సెవులనడుగు సెబుతాయి.

కొండగుండె కౌగిలించి మబ్బు మిడిసిపడతాది

నిన్నల్లలేక నీరుగారు నానీడ నడుగు సెబుతాది.

కాగి కాగి నేల ఒళ్ళు నింగికేసి సూత్తాది

ఏడి సెగల ఏగుతున్న ఉసురు నడుగు సెబుతాది.

ఎన్నలంత ముద్దరేసి ఏరు ఎగసిపడతాది

గుండె మీన కుదురుకున్న నీబొమ్మ నడుగు సెబుతాది.

 ప్రేమ గురించి జానపద శైలిలో చెప్పావు కదా, మరి దోమ గురించి కూడా చెప్పవా ? అని ఒకరడిగారు. వెంటనే నాకున్న అపరిమితమైన 'అపరిచితురాలు' షేడ్స్ లోంచి ఓ నీడ నిద్దర లేచింది. సరే, జానపదుల్లో ఒక అలవాటు ఏంటంటే... కోపాన్ని తడిక మీద, బల్లి మీద, పిల్లి మీద చూపడం. చుట్టాల పోరు పడలేని ఓ ఇల్లాలు, వాళ్ళను దోమ మీద పెట్టి తిడితే ఎలా ఉంటుంది - అన్న ఊహే ఈ దోమపాట! సరదాకేనండోయ్.. :)

సెప్పపెట్టకుండ దోమ సక్కగొచ్చి కూకుంది

ఒంటిలోని సత్తువంత పీల్చి ఇరగబడతాంది!

ఏటేటో కావాలని సెవిలోన హోరంట?

తరమబోతే పోదాయే తగని తంటాలంట !

ఇల్లంతా కలతిరిగి ఎతికేది ఏందంట ?

ఇసిరికొట్టబోతే ఎనక చేరి ఇకఇకలంట !

రగతమంత తాగితాగి బలిసేది ఎందుకంట?

ఖరుసులేక ఊరిమీన బతికేందుకేనంట!

సప్పట్లు కొట్టేది సోగతాలు కాదంట ?

సాలుగాని సంబరాలు సోదిమాని పొమ్మంట!

********************************************************************

చుప్పనాతి సూరీడు
——————————
భావరాజు పద్మిని -1/ 7/16

(సరదాగా రాసిన ఓ జాన పద గేయం... )

చుప్పనాతి సూరీడు చప్పున కవ్విస్తాడే
చురచుర చూస్తావుంటే చిలిపిగ నవ్వేస్తాడే

నంగనాచి నాంచారి నేనంటే పానమైన
నువ్వెవరో నేనెవరో నన్నట్టే ఉంటాది //చుప్పనాతి సూరీడు//

ఏటికాడ నీళ్ళబిందె నోపలేక నడుస్తాంటె
ఎనకెనకే తానుకూడ తిప్పుకుంటా వస్తాడే

నడుమొంపున నీళ్ళబిందె వగలెన్నో ఒలకబోసె
ఒయ్యారం సూత్తుంటే నాగుండె జారెపిల్ల //చుప్పనాతి సూరీడు//

గిన్నెకోడి నొదిలిపెట్ట గంపనెత్త బోతాంటే
గంపకింద కోడిలాగ దాగి కూకుంటాడే

ఎర్రఎర్ర కళ్లతోనూ మిర్రి మిర్రి సూత్తవుంటే
నొసట పొద్దు పొడిసినట్టు ముద్దుగుంటవే పిల్ల //చుప్పనాతి సూరీడు//

మడిసేలో వడిసేలు వాడిసూసి యిసురుతాంటె
రాయి తనకె తాకినట్టు పిట్టలాగ ఒరుగుతాడె

నీ సేతి గాలానికి తగులుకున్న చేపలాగ
నా మనసే మతిసెదిరి గిలగిల మంటాందె పిల్ల //చుప్పనాతి సూరీడు//

******************************************************************************************************************

జానపదుల తీరు తెన్నులు విచిత్రంగా ఉంటాయి. మగడంటే ఆమెకు ప్రాణం. కాని అతను, పువ్వు పువ్వుకు తిరిగే తుమ్మెద లాంటి వాడు. భర్తంటే తనకున్న ఇష్టం ఒకప్రక్క ఆమెకు ఎంతటి అడ్డంకి అంటే, అతన్ని పల్లెత్తు మాట కూడా అనేందుకు ఆమెకు మనస్కరించదు, అలాగని, తనకే సొంతం కావాలనుకున్న అతని ప్రేమ ఇతరులకు దక్కుతుంటే చూస్తూ ఊరుకోలేదు. అందుకే చంద్రుడి వంకతో, భర్తను హెచ్చరిస్తోంది. సున్నితంగానే అనునయించాలి, ఎలాగ? ఈ సందర్భాన్నిఎలా రాయాలి, అని ఊహించి రాసిన జానపద గీతం ఇది.

నండూరి వారి "ఆనాటి నావోడు సెందురూడా' పంధాలో సాగిపోయే ఈ ఊహాత్మకమైన గీతం మీకోసం... జానపద గేయ రచన కొత్త కనుక తప్పులుంటే, పెద్దలు దయుంచి తెలుపగలరు.

సెందురూడా - జానపద గీతం

---------------------------------

భావరాజుపద్మిని- 11/7/16

ఆడఈడ తిరగమాకు ఆకతాయి సెందురూడా

మాయదారి మబ్బునిన్ను మింగుతాది సెందురూడా

నీటిమీన నీడసూసి నవ్వుతావే సెందురూడా

ఎన్నెలంత దోచిఏరు ఎగురుతాంది సెందురూడా // ఆడఈడ//

రెల్లుగడ్డి మాటుసేరి ఊసులేల సెందురూడా

తీపుముళ్ళు చీరుతాయి తాకమాకు సెందురూడా // ఆడఈడ//

సుక్కలెన్నో పక్కచేరి నిక్కుతాయి సెందురూడా

సక్కనైన సంగడేదో సూడవోయి సెందురూడా // ఆడఈడ//

కునుకుమాని కలువనిన్నె కలవరించె సెందురూడా

మనసులోని మక్కువెంతొ కొలిసిసూడు సెందురూడా // ఆడఈడ//

***************************************************************************************************************

“ఈ గోదావరిలో ఏముందో తెలీదు. మౌనంగానే మనతో మాట్లాడుతున్నట్టు ఉంటుంది. అలసటను అలలతో కడిగేస్తుందో, పైరగాలి వీవెనతో సేద తీరుస్తుందో గాని, మనసు కలతగా ఉన్నప్పుడు, కాసేపు ఈ నది ముంగిట మౌనంగా కూర్చుంటే కొత్త ఊపిరి పోసుకున్నట్లుగా ఉంటుంది. ఆనందంగా ఉన్నప్పుడు నదిఒడ్డున తచ్చాడుతుంటే, చిలిపి అలల సవ్వడితో కేరింతలు కొడుతూ మనతో ఆడుతున్నట్లుగా ఉంటుంది. బేధభావాలు చూపకుండా అందరినీ సమానంగా, అమ్మలా ఆదరిస్తుంది. ఆటుపోట్లకు తలొగ్గక, పాత నీటిని, కొత్త నీటిని కలుపుకుంటూ ముగ్ధంగా సాగిపోయే ఈ నది, మౌనంగా జీవన వేదాన్ని బోధిస్తున్నట్లుగా ఉంటుంది... “ మనసులోని ఆరాధననంతా కళ్ళలో నింపి, గోదావరినే తదేకంగా చూస్తూ అన్నాడు శరత్. ఇదే పాటగా జానపద భాషలో రాయగాలవా అంది చంద్రిక సవాలు చేస్తూ...

పల్లవి : గుండె గోదారితోన ఊసులాడతాంది

         మాట గొంతు దాటక మూగవోయింది

         గోదారి అమ్మలా కుశలమడుగుతాది

         చిలిపి అలల సడితోన ఆటలాడుతాది  

         పైరగాలి పైటతో నిలువెల్లా నిమురుతాది

         నిండుమనసుతోన నన్ను సల్లగ దీవిత్తాది // గుండె //

         బతుకు పడవ ఆటుపోట్లు వాడుకేనంది

         కుంగకపొంగక సాగితె ఏడుకేనంది

         పాతనీరు కొత్తనీరు కలుపుకుపొమ్మంది

        నిండినా ఎండినా నిబ్బరంగ నవ్వమంది // గుండె //

***************************************************************************************

బెట్టు సాలుసాలు - జానపద గేయం

----------------------------------------

భావరాజు పద్మిని - 28/9/16

మరో జానపద గేయం. ఆమెకు, తన మావ అంటే ఇష్టం, అతనికీ ఇష్టమే, కాని చెప్పడు. ఒకటే బెట్టు, బింకం. అది కరిగేలా తన మావ వెంట పడుతూ కవ్విస్తోంది ఓ కోణంగి. నిండు మేఘం కురవకుండా ఆగుతుందా ? నీటివడి ఆనకట్టలకు ఆగుతుందా? నిప్పు వేడి కప్పిపెడితే దాగుతుందా, అలాగే నామీద నీకున్న ప్రేమ కూడా, ఎన్నాళ్ళో దాచాలేవు, అంటూ ఇలా వెంటపడుతోంది. తేలిగ్గా బాణీ కట్టి, పాడగలిగిన ఈ పాట మీకు నచ్చితే, సరదాగా పాడి, అప్లోడ్ చేస్తాను.

బెట్టు సాలుసాలు గాని కట్టిపెట్టు మావా

గుండెమాటు గుట్టు కాస్త విప్పిసెప్పు మావా

మంకుపట్టు పట్టి నువ్వు డొంకలెంట పోతపోత

బింకమెంత పోయినా నే నొల్లకోను మావా

నీకు నాకు దూరమెంతో కానవచ్చె మావా

సెయ్యి సాపి సూడు మల్ల సెంతనుంట మావా

నీరు నిండ నింపుకున్ననల్లమబ్బు పారకుండ

నింగి అంచు వీడకుండ ఆగబోదు మావా //బెట్టు సాలుసాలు//

గాలమేసి గుండెనేమో లాగినావు మావా

మక్కువేదొ సెప్పకుండ దాచినావు మావా

అడ్డమేసి దిడ్డమేసి నీటిఊట నాగమన్న

ఉరకలేసి దుంకకుండా ఉండబోదు మావా //బెట్టు సాలుసాలు//

పైరగాలి పైటతోని ఆటలాడె మావా

మాయదారి సెందురూడు కన్నుగీటె మావా

నిప్పురవ్వ కప్పిపెట్టి నిక్కుసూపుతున్నగాని

మనసులోన అగ్గివేడి దాగాబోదు మావా //బెట్టు సాలుసాలు//

*******************************************************************************************************************************

మరుగున పడుతున్న జానపద గీతాలను తిరిగి బ్రతికించేందుకు నేను రాస్తున్న జానపద గేయాలకు ‘మల్లి పాటలు’ అని పేరు పెట్టాను. జానపదులు కలుసుకునేది ఎక్కువగా జాతరలలో, సంతలలో. అలా ఓ జాతరలో కలిసారు ఓ జంట. కళ్ళూ కళ్ళూ కలిసాయి... వెంటనే ఆ కుర్రాడు చందమామతో మాట్లాడుతున్నట్టు ఓ పాటను అందుకున్నాడు. ఉడికిస్తూనే తన గురించి చెప్పాడు. అమ్మాయి కూడా గడుసుదే మరి. ఊరుకుంటుందా... ఎలా సమాధానం ఇచ్చిందో నేను రాసి, స్వరపరచి, పాడిన ఈ పాటలో వినండి...

తాయిరోయ్ తాయిరోయ్ సందమావ

సుక్కలాంటి సిన్నదంట సందామావ

తిప్పుకుంట వచ్చినాది సందామవ

దాని సోకు మాడ నిక్కుసూడు సందామావ

తందెరోయ్ తందెరోయ్ సందామావ

సాకులాంటి పిల్లగాడు సందామావ

జాతరంత కాపుగాసె సందామావ

వీడి మిర్రికళ్ళ సూపుసూడు సందామావ

సూరిగాడంటేను ఊరికే రాజులే

పల్లెకారోల్లంత పాణమిత్తారులే

తల్లోన నాలుకల్లె సందామావ

నేను నలుగుర్లొ మెలుగుతుంట సందామావ

మాయగాడ్ని కాదుమల్ల సందామావ

నాతొ మాటగలిపి సూడరాదె సందామావ

//తాయిరోయ్//

మల్లంటె మాటగాదు మారాణి నేనులే

సిటికేత్తె సాలంట సాలాము సేత్తరే

కోరమీసమున్న వోరు సందామావ

కోరిసుట్టు దిరిగినారు సందామావ

కొరకరాని కొయ్యనంటు సందామావ

విస్గి ఎనక మళ్ళి పోయినారు సందామావ

//తందెరోయ్//

వగరు పొగరు లేనిపిల్ల వరసనాకు కాదులే

జోరు కాస్త దించితేనె ఏడుకైన ముద్దులే

కొయ్యనంటు కొయ్యమాకు సందామావ

నీ సూపు గుట్టు విప్పుతాంది సందామావ

ఈడుజోడు నేనుగాద సందామావ

సక్క సందెకాడ సెంతసేరు సందామవ

//తాయిరోయ్//

ఆటపాటలోన నాకు సాటిపోటి లేరులే

గడుసు పిల్లనంటు మంది సెప్పుకుంట హోరులే

కాని అయ్యసాటు బిడ్డనమ్మ సందామావ

హద్దుమీరి నడవబోను సందామావ

నచ్చినావు గాని నువ్వు సందామావ

పద్దతైన తోవసూడు సందామావ

//తందెరోయ్//